Opinie: moderne kernenergie blijft een taboe

Ongeveer 4% van de elektriciteit die we in Nederland gebruiken, is opgewekt in een kerncentrale. Daarmee bungelt ons land onderaan het lijstje van EU-lidstaten die kernenergie opwekken, terwijl er de laatste jaren onder Nederlanders zichtbaar meer draagvlak is aangaande de opwekking van kernenergie. Sinds 2010 is namelijk de welwillendheid voor kernenergie gegroeid van 54% naar 67% in 2023 (EenVandaag Opiniepanel). Kortom, het besef dringt door dat energiezekerheid alleen mogelijk is door het creëren van meer kernenergie. 

Gezien de nieuwe politieke verhoudingen lijkt de tijd rijp om de discutabele keuzes op grote dossiers bij te sturen. Want hoewel veel partijen moord en brand schreeuwen over het belang van het wereldklimaat toont Duitsland de hypocrisie van het Europese beleid aan. De Duitse energietransitie (Energiewende) is uitgelopen op een fiasco. Rond 2010 haalde Duitsland 22% van zijn elektriciteit uit kernenergie, maar onder aanvoering van bondskanselier Merkel is dat volledig uitgefaseerd. Het resultaat? Duitsland stoot met afstand de meeste CO2 uit van Europa. In 2023 was het land verantwoordelijk voor 29% van de Europese CO2-uitstoot en nergens in Europa moest zoveel betaald worden voor elektriciteit. De mislukte Energiewende wordt nog het beste geïllustreerd door de ontmanteling van een windpark bij Grazweiler, de roemruchte Duitse bruinkoolgroeve, om zodoende extra capaciteit te creëren voor de winning van nog meer bruinkool. 

In de Provinciale Staten behandelen wij eind september het concept van de Friese Energievisie. Hiermee geven wij richting aan het Friese energiesysteem en het document  zal daarnaast fungeren als bouwsteen voor de Provinciale Omgevingsvisie. Een uitgelezen moment om de ambities voor moderne kernenergie uit te spreken. In Den Haag liggen er, mede door een aangenomen amendement van JA21 en SGP, miljoenen euro’s klaar voor provincies om onderzoek te doen naar de haalbaarheid van Small Modular Reactors (SMR). Aansluitend op dit amendement heeft JA21 binnen onze provincie meermaals via moties, samen met mede-indieners VVD, BBB en PVV, gevraagd om vanuit Fryslân aanspraak te maken op deze Haagse gelden. Helaas zijn de aangenomen moties niet tot nauwelijks uitgevoerd. Den Haag heeft vooralsnog gekozen voor een vertragende tactiek. Provincies worden op afstand gehouden met argumenten dat eerst ambtelijke capaciteit moet worden opgeschaald voor doelmatige allocatie van middelen voor het SMR programma. 

Het Friese college is daar niet rouwig om. Men is, zoals op meer onderwerpen, stevig verdeeld. Hoewel BBB qua zetelaantal de lakens voor het uitdelen heeft, ziet FNP een dergelijk onderzoek niet zitten. Gedeputeerde Knol (FNP) en wethouder Stellingwerf (GroenLinks) zijn beide covoorzitters van de Friese Energietafel (FET), een bestuurlijke overlegvorm van Friese overheden, netbeheerders en maatschappelijke organisaties. De FET brengt op haar beurt weer een zwaarwegend advies wat van invloed is op de speelruimte van de Provinciale Staten. Geheel in lijn der verwachting heeft de FET doodleuk laten weten kernenergie niet als duurzaam te beschouwen. Want hoewel ook ons netwerk piept en kraakt, worden Friese ambities aangaande moderne kernenergie teruggebracht tot een semantische discussie over duurzaamheid. De weg naar een Nederlandse variant van de volstrekt mislukte Energiewende wordt zodoende geen strobreedte in de weg gelegd.